Gelinkte artikelen voor december 2016

donderdag 1 december 2016

Het pleidooi

Zeker kijken. Omdat het zo mooi is, heb ik het hieronder uitgeschreven:

Vijfentachtig. Toen ik een kind was, was het oorlog. De Tweede Wereldoorlog was van mijn zevende tot mijn dertiende jaar. En toen het voorbij was — toen ik student was, toen ik mijn dienstplicht vervulde, toen ik mijn eerste onderzoeksbaan kreeg — was Nederland, wat je noemde, in wederopbouw. De huizen werden hersteld. De kerken, de andere gebouwen. Maar vooral waren we de welvaartsstaat aan het bouwen. Dat wil zeggen: de AOW kwam tot stand, het ouderdomspensioen voor iedereen, en het ziekenfonds – de ziektewet, medische zorg voor iedereen. Dat gebeurde.

En in die tijd zat ik met mijn jonge gezin — we woonden in een single huis in Utrecht. Overal hingen touwtjes uit de brievenbussen. De kinderen konden gewoon de voordeuren opentrekken en bij elkaar binnen lopen. Volwassenen ook. We vertrouwden elkaar. En we zeiden: make love, not war.

En we hadden natuurlijk kritiek op de regering en we vonden dat er dingen anders moeten. Maar we wantrouwden ze niet. De regering had moreel gezag in die tijd. En nu is het 2016, en er zijn heel veel dingen veranderd. Laat me twee dingen noemen.

Ten eerste: de groei van de welvaartsstaat. Prachtig natuurlijk: we zijn welvarend geworden. Maar als nevenverschijnsel zijn we de aarde aan het verwoesten. We hebben een ongelofelijke plastic soep in drie oceanen teweeggebracht. Op vijf plekken in drie oceanen drijft een plastic massa ter grootte van duizenden vierkanten kilometers. En we hebben die oceanen ook nog voor meerdere vissoorten overbevist. En we hebben oerwouden gekapt, we hebben landbouwgronden verschraald, we hebben de biodiversiteit — dat wil zeggen de variëteit aan plant- en diersoorten sterk verminderd — heel veel diersoorten en plantensoorten zijn uitgestorven door menselijk ingrijpen.

En we hebben kans gezien de CO₂-concentratie in de lucht hoger te maken dan die in miljoenen jaren is geweest. En toen dat zo lang geleden plaatsvond, was het ongeveer vijf graden warmer op aarde. Toen was het ‘s zomers dooi op antarctica, toen groeiden er palmbomen op Groenland, en toen was de zeespiegel meters en meters hoger. En dat gaat wéér gebeuren als we niet ophouden met olie, kolen en gas te verbranden en heel veel andere dingen te doen die heel best anders kunnen.

Het andere punt was ik wil aansnijden is het volgende. Er hangen geen touwtjes meer uit de brievenbussen. We vertrouwen elkaar niet meer. Een ondernemer zei pas tegen me: “Wat ik vroeger met een handdruk bekrachtigde, dat gaat nu met vijf contracten.” En een ander zei: “Als ik een brug nu moet bouwen, dan heb ik meer juristen nodig dan ingenieurs.” En de overheid vertrouwt ook de bevolking niet meer. Alles wordt dichtgeregeld. ALs de burgers zich maar keurig aan de regeltjes houden dan is het oké. Een eigen initiatief, een eigen verantwoordelijkheid nemen wordt helemaal niet meer op prijs gesteld. Lijsten invullen; als die kloppen dan is het in orde.

En de burgers vertrouwen ook de politiek niet meer. Als meneer Monasch uit het programma waaruit die is gekozen en de fractie waaruit die is gekozen stapt dan gaat hij niet weg, dan blijft hij zitten. Er zijn zes fracties in de Tweede Kamer — zes — van mensen die uit hun programma en uit hun fractie zijn gestapt en zijn blijven zitten. En wat denk je dat de bevolking daarvan vindt? Dan zegt de bevolking: “Zie je wel, de politiek is onbetrouwbaar.”

Kijk naar de verkiezing van Trump in Amerika. Trump heeft een schandalige, platvloerse campagne gevoerd. Hij heeft vrouwen beledigd. Hij heeft andere groepen beledigd. Mexicanen. Islamieten. Hij ontkent dat er een klimaatprobleem is, terwijl wetenschappers dat al twintig jaar weten. En terwijl er een jaar geleden in Parijs bijna tweehonderd landen dat hebben bevestigd, waarbij Amerika. “Nee, nee, nee,” zegt Trump, “er is geen klimaatprobleem”. Hij weet natuurlijk prima dat dat anders is, maar het komt hem politiek niet uit. Weg met de feiten, leve mijn politieke belang.

En waarom hebben de burgers dan toch op hem gestemd? Zien ze dat dat niet? Natuurlijk zien ze dat wel. Ze zien dat prima dat Trump onbetrouwbaar is. Waarom stemmen ze dan toch op hem? Ik denk omdat ze denken “Tja, de andere partij is ook niet betrouwbaar. Die heult met Wall Street en vertelt het ons niet. Ik vertrouw de politiek niet, nou, dan neem ik maar degene die mijn belang het beste dient.” Je hebt hetzelfde gezien met de “Brexit”. De politiek zei “Mensen, doe dat niet. Het is slecht voor het land. Het is slecht voor uzelf.” Maar de burger: “Ik vertrouw jullie niet. Dus ik stem vóór de Brexit”, in meerderheid.

Nu even terug naar het klimaatprobleem. Wat is nou eigenlijk het probleem? Is dat een technisch probleem? Kunnen we geen duurzame energie uit de zon opmaken? Mensen lief! We kunnen toch alles. We kunnen gaatjes graven op Mars. We kunnen een operatie doen via bloedvaten. We kunnen Internet bouwen. We kunnen ogen repareren met laserstralen. We kunnen bijna alles. Zouden we dan werkelijk niet uit die overvloed van zonne-energie een beetje elektriciteit kunnen maken? Simpel.

Is het dan een economisch probleem? Nauwelijks. Allerlei analyses laten zien: het schept heel veel werkgelegenheid. En alle analyses laten zien: als je het niet doet kost het later een veelvoud van wat het nu kost.

Wat is dan het probleem? Als het niet technisch is, en niet economisch is?

Het is natuurlijk politiek. Politiek en maatschappelijk. De politiek moet het oplossen, ja, maar de politiek kan het alleen oplossen met de samenleving in een vertrouwensdemocratie. Want dat hebben we. Een politiek gebaseerd op vertrouwen. Je kiest mensen om voor vier jaar te regeren. En als dat vertrouwen zo laag is geworden, dan is dat een groot, groot probleem. Hoe los je dat op?

Ik denk in de eerste plaats de politiek. Ik zeg tegen alle politici in Nederland en in het buitenland: mensen wees integer. Wees onkreukbaar. En vooral: draag uit dat je er bent om het publieke belang te dienen. Wat is het publieke belang? Het publieke belang is het belang van de toekomst, van de jeugd. Die hier zit. Het is het belang van de toekomst van een leefbare aarde voor de jeugd. Daarom, politici: doe dat. Laat zien dat je er bent voor het publieke belang. Je bent ervoor om de jeugd op een aarde te laten leven die zichzelf kan herstellen. En ook een toekomst waarin we elkaar weer kunnen vertrouwen.

Waarin de touwtjes weer uit de brievenbus hangen. Dankje, Matthijs.